جهش دانش‌بنیان‌ها در اقتصاد معدن

سهم شرکت‌‌های دانش‌‌بنیان از اقتصاد کشور از ۹۰۰ هزار میلیارد ریال فراتر رفته و از سال ۱۳۹۸ تاکنون رشدی بیش از ۴۵۰ درصدی را تجربه کرده است. رشد سرمایه‌‌گذاری در استارت‌آپ‌‌ها در دو دهه اخیر یکی از مهم‌ترین ارکان موثر بر زیست‌‌بوم نوآوری و فناوری بوده است، روندی که می‌تواند به رشد و توسعه اقتصادی منجر شود.
استارت‌آپ‌‌ها به کمک بخش معدن آمده‌‌اند
در ابتدای این برنامه حسین منصوری، مدیر مرکز نوآوری معادن و صنایع معدنی ایران (ایمینو) در رابطه با عوامل گرایش معدنی‌‌ها به استارت‌آپ‌‌ها اظهار کرد: یکی از عمده دلایلی که موجب شده شرکت‌‌ها به سمت شرکت‌‌های استارت‌آپی حرکت کنند، به موضوع کاهش عیار معادن و ذخایر سطحی ارتباط دارد. طی سال‌های اخیر نرخ کشف سنگ‌‌های با کیفیت بالا و قابل دسترس در حال کاهش است. استفاده از راه‌‌حل‌‌هایی برای اکتشاف و بهبود استخراج مواد معدنی کمیاب مانند طلا، عمر بهره‌‌برداری از معادن را افزایش می‌دهد. از سوی دیگر در عصر جدید حتی می‌توان با بهره‌‌گیری از بازیافت و استفاده مجدد از معادن و کالاها، مشکلات ناشی از کمیاب شدن مواد معدنی را به صورت چشمگیری کاهش داد.
منصوری افزود: یکی دیگر از دلایل به «رشد تقاضای جهانی» مربوط می‌شود؛ طی سال‌های اخیر افزایش شهرنشینی و توسعه سریع اقتصادی در کشورهای در حال توسعه و پیشرفت‌های فناورانه، موجب افزایش تقاضا برای منابع معدنی خواهد شد. «رقابت جهانی» یکی دیگر از مواردی است که شرکت‌‌های معدنی را به سمت شرکت‌‌های استارت‌آپی هدایت کرده است؛ در این خصوص می‌توان به این نکته اشاره کرد که با توجه به پیشرفت تکنولوژی، رقابت میان صنایع معدنی بسیار گسترده‌‌تر از گذشته است، با این شرایط استفاده از استارت‌آپ‌‌ها می‌تواند شرکت‌‌ها را در این میدان موفق‌‌تر کند.
مدیر مرکز نوآوری معادن و صنایع معدنی ایران به وجود چالش‌‌های بنیادین اکوسیستم نوآوری بخش معدن و صنایع معدنی اشاره کرد و گفت: این بخش با چالش‌‌های بسیاری روبه‌رو است که در این خصوص می‌توان به «سنتی بودن صنعت و نقش پررنگ دولت»، «‌اختصاص منابع مالی ناکافی»، «یارانه‌های انرژی و نظام رانتی»، «چالش‌‌های مدیریتی ریسک»، « چالش مالکیت فکری»، «عدم حمایت کافی نهادهای قانون‌گذار»، «دانش ناکافی و بی‌اعتمادی به اکوسیستم استارت‌آپی» و «سرعت تغییر قوانین و مجوزهای چندگانه» اشاره کرد.
سهم صادرات محصولات فناورانه ۲ درصد است
منصوری همچنین به سهم صادرات شرکت‌‌های دانش‌‌بنیان در اقتصاد کشورها اشاره و تاکید کرد: این موضوع از اهمیت بسیاری برخوردار است. براساس داده‌های اعلام شده سهم صادرات محصولات فناورانه و دانش‌‌بنیان کشور در حال حاضر کمتر از ۷۵۰ میلیون دلار است که ۲ درصد کل صادرات غیرنفتی کشور را شامل می‌شود. از سوی دیگر سهم این بخش در تولید ناخالص ملی ۴ درصد است که انتظار می‌رود در سال ۱۴۰۱ این رقم به ۵ درصد برسد و در سال‌های آتی شاهد رشد ۱۰ درصدی سهم تولید ناخالص داخلی باشیم، اما سهم شرکت‌‌های دانش‌‌بنیان از اقتصاد کشور از ۹۰۰ هزار میلیارد ریال نیز فراتر رفته و از سال ۱۳۹۸ تاکنون رشدی بیش از ۴۵۰ درصد را تجربه کرده است.
وی با اشاره به شرکت‌‌های دانش‌‌بنیان معدنی بر اساس زنجیره صنعت عنوان کرد: از میان ۶۸۸۰ شرکت دانش‌‌بنیان ثبت شده در معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، تعداد ۳۷۰ شرکت فعال در بخش معدن و صنایع معدنی شناسایی شده‌‌اند.
از این میان تعداد ۸۹ شرکت در زنجیره صنعت فولاد، ۳۶ شرکت در زنجیره مس، ۹۶ شرکت در حوزه ساخت ماشین‌‌آلات و تجهیزات، ۴۵ شرکت در حوزه فرآوری، ۴۴ شرکت در زنجیره اکتشاف و استخراج، ۱۵ شرکت در زنجیره سرب و روی، ۲۰ شرکت در حوزه محیط زیست، ۱۰ شرکت در حوزه استحصال فلزات گرانبها و ۱۵ شرکت در سایر زمینه‌ها مشغول فعالیت هستند.
منصوری با اعتقاد بر اینکه اصلی‌‌ترین موضوعی که ایمینو می‌تواند در آن راستا یاری‌‌رسان شرکت‌‌های دانش‌‌بنیان باشد، کمک به توسعه بازار آنها است گفت: به همین منظور ایمینو با شناسایی دقیق چالش‌‌های شرکت‌‌های بزرگ معدنی و صنایع مرتبط و هدایت شرکت‌‌های دانش‌‌بنیان در این زمینه موجبات رفع این چالش‌‌ها را به صورت اثربخش فراهم می‌کند.
پوشش‌‌های جدید ریسک برای استارت‌آپ‌‌ها
در ادامه این نشست فرید دهقانی مدیرعامل صندوق بیمه فعالیت‌‌های معدنی با بیان اینکه ماموریت صندوق برای کل زنجیره ارزش تعریف شده، مطرح کرد: در سال جدید ما برای استارت‌آپ‌‌های دارای ۴TRL به بالا بیمه‌نامه سرمایه‌‌گذاری برای پوشش ریسک فعالیت در زمینه معدن و صنایع معدنی را خواهیم داشت که البته بعد از تایید ایمینو و معرفی به صندوق این بیمه‌‌نامه تهیه می‌شود.
وی با اشاره به اینکه عمده فعالیت صندوق بر مبنای حمایت مالی و پوشش ریسک پروژه‌ها تعریف شده، افزود: برای استارت‌آپ‌‌های ۷TRLتا ۹TRL هم پوشش ریسک را خواهیم داشت و هم اعطای تسهیلات تا یک سقف مشخص که بعد از طرح در مجمع عمومی فوق‌العاده و اخذ مجوز تا دو هفته دیگر اجرایی می‌شود.
دهقانی در ادامه ابراز کرد: در ارتباط با شرکت‌‌های دانش‌‌بنیان که دارای تاییدیه معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری یا صندوق نوآوری و شکوفایی هستند و قصد دارند سرمایه‌‌گذاری در پایلوت‌‌های صنعتی و نیمه صنعتی کنند و تست‌‌های آزمایشگاهی را انجام داده‌‌اند، هم پوشش بیمه‌‌ای برای شکست پروژه و هم‌‌ اقدام به اعطای تسهیلات برای این پروژه‌ها داریم.
وی با بیان اینکه تفاهم‌‌نامه‌‌ای با شرکت ملی فولاد منعقد کرده‌‌ایم که بخشی از منابع را برای حمایت از شرکت‌‌های دانش‌‌بنیان اختصاص دهیم، گفت: قصد داریم برای شرکت‌‌های دانش‌‌بنیانی که در راستای تجاری‌‌سازی نیازمند پوشش ریسک‌‌های بالا هستند، شرایط مساعدی فراهم کرده و در این عرصه به صورت جدی ورود کنیم.